Tokoh Persuratan NUMERA 2013: Dr. Shafie Abu Bakar Dari Malaysia

BBB, 23 Muharram 1435 = 27 November 2013 (Rabu):

Seorang pengkarya dan tokoh persuratan yang lahir pada 27 Mei 1942 di Paka, Dungun Terengganu Darul Iman. Belajar di Sekolah Melayu Kampung Nyiur, Paka dan Sekolah Agama Menengah Sultan Zainal Abidin, Kuala Terengganu. Pernah menjadi guru di Sekolah Menengah Agama di Terengganu (1963-1970), sebelum menyambung pengajian di Universiti Kebangsaan Malaysia sebagai pelajar dan graduan sulung (1974) di universiti itu.

Sungguhpun Shafie menulis sejak 1960an, tetapi mendapat tempat dan prolific semasa belajar dan mengajar di UKM selepas mendapat Ijazah Sarjana bidang bahasa Kesusasteraan dan Kebudayaan Melayu di IBKKM (1977) dan Ph. D. (1991). Dalam masa belajar pada peringkat ijazah pertama (1974) beliau mengikuti beberapa kursus penulisan, iaitu:

• Mengikuti Kursus Penulisan anjuran Persatuan Penulis Muda Terengganu (PELITA), 3 Mac – 7 April 1972. di Dewan Serbaguna, Gong Kapas, Kuala Terengganu.
• Mengikuti Kursus Kewartawanan Persatuan Mahasiswa Universiti Malaya dengan kerjasama NST & Bernama dari 9 April 1972 hingga 17 April 1972. bertempat di Kolej Pertama Universiti Malaya.
• Mengikuti Bengkel Penulisan Kreatif Anjuran Dewan Bahasa dan Pustaka dari 10 hingga 23 November 1974 bertempat di Teluk Kemang, Port Dickson.

Oleh kerana Shafie menulis dalam masa beliau menjadi mahasiswa UKM, maka beliau banyak menulis terutama puisi berkenaan alam kemahasiswaan  di UKM dan makalah-makalah berkenaan keilmuan yang dipelajari. Penulisan beliau pada peringkat mahasiswa terbit di dalam Dewan Masyarakat, Dewan Bahasa, Dewan Sastera, Mastika, Dian, Sarina, Kiblat dan Al-Islam. Puisi dan tulisannya juga terbit di dalam Utusan zaman, Utusan Melayu, Mingguan Malaysia, Utusan Malaysia dan Berita Minggu.

Oleh kerana Shafie berlatarbelakang pendidikan agama, mengambil kursus dan mengajar bidang-bidang falsafah dan pemikiran Islam juga sastera dan penulisan kreatif, maka tulisan-tulisan beliau berorientasikan keislaman. Di UKM beliau mengajar kursus;

Peringkat Sarjana Muda:

Falsafah Islam dan Hubungannya Dengan Pemikiran Melayu.

Kesusasteraan Islam

Puisi Melayu Tradisional

Penulisan Kreatif (Puisi)

Peringkat Pasca Siswazah:

Kesusasteraan Sufi (Prosa dan Puisi)

Puisi Melayu Baru.

Bidang-bidang pengajian dan pengajarannya tercermin di dalam tulisan-tulisannya.

Tulisan-Tulisan Shafie:

Buku

Puisi

-          Shafie Abu Bakar, Puncak Rindu, 2013, Galeri Bangi Bandar Ilmu, Bandar Baru Bangi.

-          Shafie Abu Bakar, Madu Ilmu, 2009, Jabatan Persuratan Melayu, UKM, Bangi.

-          Shafie Abu Bakar, Wajah Diri, 1995, Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur

Ilmiah

-          Shafie Abu Bakar, Bangi Bandar Ilmu, 2012, Sekretariat Bangi Bandar Ilmu, Bandar Baru Bangi.

-          Shafie Abu Bakar (Penyelenggara), Gagasan Bangi, 2012, Sekretariat Bangi Bandar Ilmu, Bandar Baru Bangi.

-          Shafie Abu Bakar dan Mohamed Anwar Omar Din, Peradaban Melayu, 1997, Jabatan Persuratan Melayu, UKM.

-          (Shafie Abu Bakar, Siti Hawa Haji Salleh, Halimah Hasssan, Warna Sari: Sastera Melayu Tradisional, 1996, Dewan Bahasa dan Pustaka & Fajar Bakti Sdn. Bhd.Kuala Lumpur.

Monograf & Compile:

Shafie Abu Bakar, Takmilah Himpunan Makalah, 2013: Galeri Bangi Bandar Ilmu, Bangi

Shafie Abu Bakar, Sastera Islam: Gagasan, Teori & Praktik, 2013, Galeri Bangi Bandar Ilmu, Bangi.

Shafie Abu Bakar, Dimensi Tasawuf, 1995, Jabatan Persuratan Melayu, UKM

Shafie Abu Bakar, Persuratan Sufi, 1994, Monograf 9, Jabatan Persuratan Melayu, UKM.

Tesis:

Shafie Abu Bakar, Hikam Melayu: Kajian Falsafah Dan Etika, 1991, IBKKM, Universiti Kebangsaan Malaysia. (Tesis Ph. D.).

Shafie Abu Bakar, Institusi Shaykh Abdul Malik bin Abdullah: Kitab-Kitab Padanya, 1977, IBKKM, UKM. (Tesis Sarjana).

Penyeliaan:

Peringkat Ph. D. (Lulus 5 orang)

Peringkat Sarjana (Lulus 7 orang).

Pembaca Luar (Ph. D. 2 & Sarjana 3).

Bab Di Dalam Buku:

·         Gagasan Pesurat Pelengkap Takmilah: Bangi Makmal Menyerlah. 2011. Dlm.

        Sastera Membina Peradaban Bangsa. Editor A. Halim Ali, Mana Sikana & Mohd

        Rosli Saludin. Prosiding Konferensi Himpunan Ilmuan Sastera Malaysia Kali

        Pertama 2 -3 Disember 2011, Persatuan Penulis Budiman Malaysia, UPSI, Perak.

        Hlm. 116-127.

• Estetika Dan Takmilah, 1997. Dlm. Pembangunan Seni & Sastera, Diselenggarakan oleh Mana Sikana, Jabatan Persuratan Melayu, UKM, hlm. 105 – 147.
• Seni Dan Sastera dari Perspektif Islam. Dlm. Prosiding Seminar Tasawwur Islam Peringkat Kebangsaan, Anjuran Pusat Pendidikan Islam ITM, Shah Alam, berlangsung di ITM dari 3 – 4 September 1996. Diterbitkan 1997, hlm. 101 – 124.
• Sastera Islam Dalam Peradaban Ummah, 1996. Dlm. Simposium Serantau Sastera Islam, Brunei, Dewan Bahasa dan Pustaka Brunei. Hlm. 118 -151.
• Teori Sastera Islam (Takmilah, Teori, Falsafah dan Prinsip). 1997. Dlm. Teori Sastera Dan Budaya Dalam Kajian Akademik. Diselenggarakan oleh Mana Sikana, Bangi, Jabatan Persuratan Melayu, UKM. Hlm. 125 – 145.
• Masalah Pengkategorian dan Peristilahan Sastera Tradisional, 1997. Dlm. Wacana Melayu. Diselenggarakan oleh Hanafi Dollah. Jabatan Persuratan Melayu, UKM. Hlm. 17 -43.
• Sastera Sufi Pancaran Dari Seni Rohani. 1996. Dlm.Intisari. Diselenggarakan oleh Hasni Abas, Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 135 – 170.
• Sastera Sebagai Media Dakwah, 1995. Dlm. Kebudayaan Melayu Diambang Abad Baru: Satu Himpunan Makalah. Diselenggarakan oleh Hanafi Dollah dan Lokman Mohd. Zen, Bangi, Jabatan Persuratan Melayu, UKM. Hlm. 131 – 147.
• Jabatan Persuratan Melayu, Imbasan Silam, Realiti Kini Dan Masa Depan, Seminar Meninjau Kembali Pencapaian FSKK, Editor Syed Arabi Aidid & Rahimah Hashim, Bangi, Fakulti Sains Kemasyarakatan Dan Kemanusiaan, UKM. Hlm. 92 – 106.
• Syair Nazam Jawahir al-Tawhid (MJT) dan Syair Ghafilah (SG): Kajian Perbandingan. 1995. Dlm. Seminar Kesusasteraan Bandingan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 306 – 321.
• Takmilah Teori Sastera Islam. Dlm. Nadwah Ketakwaan Melalui Kreativiti. Penyelenggara S. Jaafar Husin, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 46 – 89.
• Sastera Islam Teori Pengindahan dan Penyempurnaan Dalam Rangka Tauhid. 1995. Dlm. Penelitian Sastera. Penyelenggara S. Jaafar Husin. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 132 – 149.
• Keilmuan Islam Dan Tradisi Pondok Pengajian. 1994. Dlm. Budi Kencana. Editor Nik Safiah Karim, Siti Hawa Haji Salleh, Mohd. Yusof Hasan. Kuala Lumpur: Akademi Pengajian Melayu. Hlm. 93 – 119.
• Antara Sastera Dan Tasawuf. 1994. Dlm. Kesusasteraan Bandingan Sebagai Satu Disiplin. Diselenggarakan oleh Abdul Ahmad. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 118 -126.
• Teks Hadiqat al-Azhar wa al-Rayahin Sebagai Model Sastera Islam. 1994. Dlm. Teks Cerminan Nilai Budaya Bangsa. Diselenggarakan oleh Othman Puteh. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 136 – 159.
• Syed Muhammad bin Zainal Abidin: Pengarang dan Penyair Moden dari Terengganu. 1994. Dlm. Pengarang dan Kepengarangan Melayu. Diselenggarakan oleh Sahlan Mohd. Saman. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 77 -107
• Wacana Proses Kreativiti Zurinah Hassan oleh Shafie Abu Bakar. 1993. Dlm. Jambak II. Diselenggarakan oleh Ahmad Kamal Abdullah. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 227 – 249.
• Tuk Pulau Manis dan Pengasas Pendidikan Islam. 1991. Dlm. Ulama Terengganu. Susunan Muhammad Abu Bakar. Kuala Lumpur: Utusan Publication & Distributers Sdn. Bhd. Hlm. 53 -62.
• Faqih Abdullah Dan Pondok Pengajiannya di Kuala Berang. 1991.Dlm. Ulama Terengganu. Susunan Muhammad Abu Bakar. Kuala Lumpur: Utusan Publication & Distributors. Hlm. 98- 109 .
• Peranan Ulama dan Kesannya Terhadap Sikap Anti Penjajahan Dengan Rujukan  Pada Pengajaran Tasawuf Sayid Abdul Rahman bin Muhammad (Tuk Ku Paluh) Berasaskan karangan `Ma`arij al-Lahfan. 1991. Dlm. Masyarakat Melayu Abad Ke 19. Disusun oleh AJK Kolokium, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, Hlm. 185 – 211.
• Keindahan Dalam Kesenian Islam. 1990. Dlm. Kesenian Islam. Diselenggarakan oleh Ahmad Kamal Abdullah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm. 89 – 106.

Makalah:

• Sastera Islam, Dewan Sastera, Disember , 1997, hlm. 8 – 15.
• Unsur-Unsur Insaniah Dalam Sastera, Dewan Sastera, November, 1997, hlm. 51-60.
• Skop Novel Islam Dan Bahan, Jurnal Sastera, Bangi, Jabatan Persuratan Melayu, UKM, 1997, hlm. 8 – 23.
• Takmilah: Teori, Falsafah Dan Prinsip, Dewan Sastera, November, 1996, hlm. 25 – 33.
• Gurindan Citra Kepenyairan Raja Ali Haji, Dewan Sastera, Julai 1976, hlm. 86 – 91.
• Unsur-Unsur Balaghah Dalam Puisi Melayu Moden, Jurnal Dewan Bahasa, Februari, 1996, hlm. 44 – 52.
• Puisi Kemanusiaan Dan Kerohanian, Dewan Sastera, Februari, 1996, hlm. 44 – 52.
• Sastera Islam Dalam Peradaban Ummah. Jurnal Persuratan Melayu, Jil.1 Bil. 1, 1995, JPM, UKM, hlm. 45 – 80.
• Kau Dan Aku: Analisis Takmilah, Dewan Sastera Januari, 1995, hlm. 37 – 42.
• Takmilah: Teori Sastera Islam (Bahagian Akhir), Dewan Sastera, September, 1994, hlm. 57 – 84.
• Takmilah: Teori Sastera Islam (Bahagian 1), Dewan Sastera Ogos, 1994, hl. 38 – 44.
• Islam Dan Puisi, Dewan Sastera, Mei, 1994, hlm. 15 – 20.
• Antara Sastera Dan Tasawuf, Dewan Sastera, Disember, 1993, hlm. 14 – 18.
• Sastera Islam Di Malaysia: Antara, Tradisi, Moden Dan Harapan, Dewan Sastera, Ogos, 1993, hlm. 14 - 18.
• Haji Abdul Malik Bin Isa (Cicit Tok Pulau Manis), Pesaka VII, Kuala Terengganu, Lembaga Muzium Negeri Terengganu, 1992 hlm. 27 – 47.
• Falsafah Dan Fungsi Puisi Klasik Dalam Pendidikan, Dewan Sastera, April 1992, hlm. 16 -19.
• Bahasa Dan Persuratan Melayu, Pertumbuhan Dan Perkembangan Dari Perspektif Islam, Dewan Bahasa, Januari, 1992, hlm. 4 – 15.
• Pemurnian Aqidah Di Dalam Persuratan Tasawuf dan Usuluddin Abad ke 18 dan Kaitan Dengan Persuratan Di Terengganu, Pesaka VI, Kuala Terengganu, Lembaga Muzium Negeri Terengganu, 1990, hlm. 5 – 6)
• Dan tulisan-tulisan lain dari 1971- 1989.

Terjemahan:

* Takmilah: Theory, Philosophy and Principle, In Malay Literature, Vol. 14, Number 2, 2001, pp. 37-53.

 Puisi-Puisi Dalam 47 buah Antologi: Antaranya

• Satu Pengertian, Di Perpustakaan (dua sajak) dlm. Suara Rasa, Kuala Lumpur: Maybank, 1993, hlm. 157-158.
• Suara Kemanusiaan Pecah Dari Himpitan Kekuasaan, dlm. Takhta Dan Rakyat: Suatu Manifestasi, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 1993, hlm, 53 – 54.
• Akhlak dlm. Lukisan Zaman, Susunan Sdr. Rahman Shaari, Kuala Lumpur: Marwilis Publisher & Distributors Sdn. Bhd., 1991, hlm. 120.
• Kesepian, Pencari, Kekosongan Itu Hanya Kejemuan dan Lebih dari Ketepatan (4 puisi) dlm. Permatang Budi, diselenggarakan oleh Rahman Shaari dan T. Alias Taib, Petaling Jaya, Fajar Bakti, 1991, hlm. 95 – 98.
• Asas Peribadi, Pencari, Misi Hidup, Penyairku II, Akhirnya Terhenti, Nisbi, Akhlak, Insan itu Tiada Lain Dari Kelalaian, Beriku Kelazatan Untukku Terus Bertilawat al-Qur`an, Di Baitullah dan Sai` (11 buah puisi), dlm. Mengenang-Mu: Puisi-Puisi Melayu Berunsur Islam, 1993 – 1986, diselenggarakan oleh Ahmad Kamal Abdullah dan Mohd Hanafi Ibrahim, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 1989, hlm. 421 – 445.

Dan lain-lain antologi.

Puisi Dalam Berbagai Majalah:

Dari 1971 - Kini. Terbit dalam 127 penerbitan (tidak diperturunkan, ruang terhad).

Ribuan artikal dan ratusan puisi dalam blog http://drshafie.blogspot.com.my

Puisi-Puisi Yang Diterjemahkan:

• An Understanding, LifeThat`s Pursued, Modern Malaysian Poetry, Translayed by, Dr. Barclay M. Newman, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 1980, pp. 117-118.
• Acceptance, In The Library, In Malaysian Poetry 1975-1985, Compiler Ahmad Kamal Abdullah and Translator Harry Aveling,  Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 1988, pp. 142-145.
• Prayer Time, Without Mindfulness We Are Mere Bubbles Of Pride, An Old Man At The Window Of Age, Waves Chanting Praises, Choosing Poetry Is Choosing Loneliness, Longing, Truth, Beauty, Justice, Mortals Cannot Be Detached From Negligence, My Flute, He, At The Ka`aba, Extolling God, Malay Literature, Vol. 9, Number 2, 1996, pp. 134 – 155.
• The Real Self, Being and Non Being, In Burnished Gold, Edited by Muhammad Haji Salleh, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka, 2004: pp. 188-189.
• Prayer Time, Without Mindfulness We Are Mere Bubbles Of Pride, Wave Chanting Praises, In Voices Of Malaysian Ports, Introduction By Azizah Hamzah, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka, 2009, pp. 165-168.

Pengalaman:

• 1963-1970 Guru Sekolah Agama Menengah Terengganu
• 1974-1976 Pengajar di IBKKM, UKM
• 1977-1993 Pensyarah di UKM
• 1994-1999 Profesor Madya, UKM.

Sumbangan:

Sama membincang dan menulis tentang Sastera Islam sejak pertengahan 1970an.

Membina Teori Takmilah mulai 1992. Digunakan oleh pelajar di UKM, UPM, UPSI, UM dan UIA di dalam menulis Latihan Ilmiah dan Tesis.

Melengkapkan Takmilah di dalam Gagasan Pesurat di dalam membina tamadun dan peradaban yang melibatkan penulis, karya, masyarakat, umat dan Negara –Berfungsi membina Baldah Tayyibah wa Rabbun Ghafur (Saba`: 15)

Khidmat Masyarakat:

• Pengerusi Perbadanan Adat Melayu Dan Warisan Negeri Selangor Januari 2012 – Januari 2013.
• ADUN Bangi, 2008 – 2012.
• Adun Kajang  1999 – 2004.
• Ahli Majlis Kusza, Terengganu 2001 – 2004.
• Ahli Lembaga Muzium Negeri Terengganu 1993 – 2004.
• Panel Hadiah Sastera Malaysia 1986/87 – 1988/89, 1990/91, 1992/93, 1994/95, 1996/97 & 1998/99.
• Penyelaras Projek Penerbitan Jabatan Persuratan Melayu & Fakulti FSKK, UKM 1997-1998.
• AJK Sukatan Pelajaran STPM 1995 – 1996.
• AJK Nadwah Persuratan Islam (NAFIS) 1995 – 1999.
• Panel Hadiah Sastera Berunsur Islam anjuran Yayasan Pelajaran Islam dan Dewan Bahasa dan Pustaka bagi 1988/89. 1990/91, , 1992/93.
• AJK Persatuan Pengkritik Malaysia  19.12.1993 – 1995.
• AJK Persatuan Pengajian Melayu 1992/93.
• AJK Istilah Kesusasteraan, Jawatankuasa Tetap Bahasa Malaysia MABBIM (1992).
• Panel Peraduan Novel Darul Iman, anjuran Kerajaan Negeri Terengganu 1990-91.
• AJK  `Knows Our Neighbours` Toyota Foundation 7.8.1980 – 31.3. 1983.
• Hakim Peraduan Cerpen Berunsur Islam Ke V, VI, & VII anjuran Jabatan Perdana Menteri, Bahagian Hal Ehwal Agama Islam 15.9.1982 – 1986.
• AJK Gabungan Penulis Islam Malaysia (GAPIM) 1979 – 1980.

Anugerah

• Memenangi Hadiah Sastera Malaysia, bahagian Puisi bagi tahun 1975 (Suatu Pengertian), 1976 (Hidup Yang Di Buru) & 1984/85 (Istana Deli).
• Tokoh Penulis Terengganu anugerah Persatuan Sasterawan Muda Terengganu (PELITA).
• (Terbaru Tokoh Persuratan NUMERA (Nusantara Melayu Raya 2013).

Sekian.